گروندریسه-دست نوشته های اقتصادی 1858-1857

درباره ی کتاب:
«گروندریسه» نامی است برای دست نوشته های اقتصادی مارکس که در فاصله ی ژوئیه ی 1857 تا مه 1858 میلادی نوشته شده اند. این دست نوشته ها نخست یادداشت هایی هستند درباره ی دو اقتصاددان به نام های «کری» و «باستیا»، یکی «یانکی»، دیگری «فرانسوی»؛ دو استثنا در گم گشتگی «اقتصاد سیاسی مدرن پس از ریکاردو و سیسموندی» در بی راهه های «درس نامه های التقاطی و ناهنجار به هم بافته»؛ دو نویسنده که در می یابند قطب مقابل، «رویاروی اقتصاد سیاسی، همانا سوسیالیسم و کمونیسم، پیش شرط های نظری اش را در آثار اقتصاد کلاسیک می یابد» ده صفحه. سپس «درآمد»ی سی و چند صفحه ای که اهمیت آن، اگر نوشته ها و کتاب ها و بحث ها و گفت و گوها درباره ی گروندریسه را مبنای داوری قرار دهیم، به ظاهر بسا بیشتر از صدها صفحه ی بقیه ی دست نوشته هاست، شامل سپهرهای شیوه ی تولید سرمایه داری و نیز قطعه ی مشهور « روش اقتصاد سیاسی» سرشار از اندیشه های شگفت آور و درخشان درباره ی هستی شناسی هستی اجتماعی، شناخت شناسی، نقد اقتصاد سیاسی؛ نقد و روش به طور اعم. پس از آن متن اصلی «گروند ریسه ی نقد اقتصاد سیاسی» به دو بخش بزرگ، نخست درباره ی پول و سپس سرمایه. در پایان یادداشتی به کوتاهی همانا به بلندای یک صفحه و نیم، با جمله ای ناتمام، بریده. پایانی ناگهانی و نیمه کاره: «کماکان زنجیره ی کاملی از نظام های اقتصادی مدرن، که در آن ها ارزش مبادله، در ژرفا و گستره بر تولید مسلط است و شکل بندی های اجتماعی ای که شالوده شان را کماکان مالکیت اشتراکی می سازد، بی آن که».
با چنین پایانی، اگر خواننده ای گروندریسه را پیش از سال 1867 پیش از انتشار نخستین ویراست مجلد یکم کاپیتال می خواند، شاید دچار اندوه و افسوس می شد که چرا چنین کار عظیمی ناتمام مانده است؛ بهت زده و اندوهگین از سکته ای نابهنگام. اما عنوان این یک صفحه و نیم ناتمام پایانی همانا «ارزش»، فاش می کند که کار پژوهش به نقطه ای رسیده است که اینک باید برای بازنمایی از آنجا آغاز شود: ارزش. در اساس گروندریسه با این جمله از قطعه ی پایانی با عنوان «ارزش» پایان می یابد که: «نخستین مقوله ای که ثروت بورژوایی در آن بازنمایی می شود، کالا است»، تا کاپیتال با این جمله آغاز شود که:«ثروت جوامعی که شیوه ی تولید سرمایه داری در آن ها حکم فرماست، هم چون «انبوهه ی غول پیکری از کالاها»، و کالای منفرد همچون شکل عنصری آن پدیدار می شود، پس پژوهش ما با واکاوی کالا آغاز می شود»
«گروند ریسه»، گروند ریسه ی نقد اقتصاد سیاسی است، عجالتا بگوییم: خطوط عمده اش؛ گروند ریسه، نقد اقتصاد سیاسی است، نه فقط از آن رو که چنین عنوانی دارد و نیز نه به این دلیل که بخش های عمده ای از آن نقدی است که مارکس بر آثار مهم و معاصرش نوشته است که عنوان های اصلی یا فرعی کمابیش همگی آن ها «اقتصاد سیاسی» است، بلکه از آن رو که هم به صراحت و در بیانی آشکار و هم در متن و مقوله ها بیانیه ای است برای نقد اقتصاد سیاسی، نقد ایدئولوژی بورژوایی و نقد شیوه ی تولید سرمایه داری به طور اخص؛ و سپهر نقد به طور اعم. اما آن چه گروندریسه را بیش از و مقدم بر هر جنبه و جلوه ای به چنین بیانیه ای بدل می کند، ساختمان، زبان، لحن، بیان و ساخت و بافت متن است. از این بافتار، بسا بیشتر بتوان درباره ی مارکس و نقد آموخت، تا از آن چه در آن گفته شده است.