کتاب شهریار

به زعم برخی صاحب نظران یکی از بزرگترین خدمات نیکولو ماکیاولی، نویسنده و سیاستمدار ایتالیایی، شاید به کلمه آوردن وجوهی از قدرت و قدرتمندان باشد که هنوز هم حکومت ها آن را پنهان می کنند.
شهریار کتابی درباره حکومت‌هایی است که به شکل پادشاهی اداره می‌شوند، این اثر به ستایش قدرت و طرفداری رذایل اخلاقی حاکمان شهرت دارد و از آثار مشهور در زمینه فرهنگ سیاسی در جهان محسوب می‌شود.
او در شهریار چنین می نویسد:
«داشتن صفات خوب چندان مهم نیست. مهم این است که پادشاه فن تظاهر به داشتن این صفات را خوب بلد باشد. حتی از این هم فراتر می‌روم و می‌گویم که اگر او حقیقتاً دارای صفات نیک باشد و به آنها عمل کند به ضررش تمام خواهد شد در حالی که تظاهر به داشتن این گونه صفات نیک برایش سودآور است.
مثلاً خیلی خوب است که انسان دلسوز، وفادار، باعاطفه، معتقد به مذهب و درستکار جلوه کند و باطناً هم چنین باشد. اما فکر انسان همیشه باید طوری معقول و مخیر بماند که اگر روزی بکار بردن عکس این صفات لازم شد به راحتی بتواند از خوی انسانی به خوی حیوانی برگردد و بی‌رحم و بی‌عاطفه و بی‌وفا و بی‌عقیده و نادرست باشد».
مشهور است که او این‌ کلمات را زمانی به رشته تحریر در آورد که تنها و در تنگدستی روزگار می‌گذراند به امید اینکه با نوشتن این کتاب باز خود را در منصبی حکومتی ببیند اما نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه باز او طردشد.
می گویند نبوغ ماکیاولی در واکاوی چگونگی کسب قدرت و حفظ آن در افکار عمومی آن زمان چنان رعبی تصویر کرد که او را فردی شوم می‎دانستند که در صدد ساخت حکومتی خودکامه است لذا شناخت ماکیاولی بدون شناخت زمان و شرایط زیستش غیر ممکن است.
فرانسیس بیکن که پایان سلطه کلیسا بر اذهان و افکار را بر پایه اندیشه‎های او می‎داند در مورد ماکیاولی می‌گوید:«ما به ماکیاولی مدیونیم که جهان سیاست و رهبران آن را، آنطوری که هستند به ما نشان می دهد نه آن طور که باید باشند.»