کتاب تاریخ انقلاب روسیه

کتاب تاریخ انقلاب روسیه اثر لئون تروتسکی و ترجمه‌ی سعید باستانی است. انقلاب از جمله پدیده‌های شگرف و پراهمیت تاریخ است. تاکنون بشر انقلاب‌های بزرگی را تجربه کرده، ولی به نظر می‌رسد هیچ‌یک به بزرگی انقلاب بلشویکی روسیه در اوان قرن بیستم میلادی نبوده است. خیل عظیمی از شهروندان درمانده و مفلوک، خشمگین از استثمار با تکیه بر ایدئولوژی مارکسیستی ـ لنینیستی شوریدند و خاندان رومانوف را سرنگون کردند.

لئون تروتسکی، رهبر انقلاب روسیه، همکار لنین و سازمان‌دهنده‌ی قیام اکتبر کسی است که در کوچک‌ترین جزئیات انقلاب نقش داشته است. او با درک صحیح از شرایط و احاطه‌ی کم‌نظیرش بر مارکسیسم، در این کتاب تاریخ را به گونه‌ای تعریف می‌کند که مثل تصویری روشن و واضح از برابر دیدگان خواننده می‌گذرد. با این حال، کتاب اثر تاریخی صرف نیست. هر صفحه‌اش درسی است از کاربرد سوسیالیسم در تاریخ و تاریخ‌نویسی.

ایزاک دویچر، متفکر و روزنامه‌نویس سوسیالیست، معتقد است کتاب تاریخ انقلاب روسیه به احتمال زیاد بزرگ‌ترین کتاب اروپا در قرن بیستم باشد. کتاب در اصل سه جلد است که در یک مجلد گردآوری شده است. کتاب اول شامل ۲۳ فصل و سه ضمیمه است. ویژگی‌های رشد روسیه، روسیه‌ی تزاری در جنگ، طبقه‌ی کارگر و دهقان‌ها، تزار و تزارینا، اندیشه‌ی انقلاب کاخی، جان کندن سلطنت، قیام فوریه را که رهبری کرد؟، معمای انقلاب فوریه، بلشویک‌ها و لنین، روزهای آوریل، تحول توده‌ها، کنگره‌ی شوراها و تظاهرات ماه ژوئن و… از جمله فصول کتاب اول هستند.

کتاب دوم نیز ۱۴ فصل دارد که عناوین برخی از آن‌ها عبارت است از: روزهای ژوئیه؛ تدارک و آغاز، روزهای ژوئیه: اوج‌گیری و هزیمت، آیا بلشویک‌ها می‌توانستند در ماه ژوئیه قدرت را تصرف کنند؟، ماه افترای بزرگ، ضدانقلاب سر بلند می‌کند، کرنسکی و کورنیلوف: عناصر بناپارتیسم در انقلاب روسیه، کنفرانس دولتی در مسکو، توطئه‌ی کرنسکی، شورش کورنیلوف، بورژوازی با دموکراسی زورآزمایی می‌کند، توده‌ها در زیر حمله، موج خیزان، بلشویک‌ها و شوراها و آخرین ائتلاف.

کتاب سوم نیز ۱۰ فصل دارد که عبارت‌اند از: دهقانان پیش از اکتبر، مسئله‌ی ملیت‌ها، خروج از پیش ـ پارلمان و مبارزه برای کنگره‌ی شوراها، کمیته‌ی نظامی ـ انقلابی، لنین دعوت به قیام می‌کند، هنر قیام، فتح پایتخت، تسخیر کاخ زمستانی، قیام اکتبر و کنگره‌ی دیکتاتوری شورایی.