کتاب بندیِ قلعۀ بیداد

کتاب بندیِ قلعۀ بیداد اثر یوسف زیدان، نویسنده‌ و پژوهشگر مصری است. این کتاب را حمیدرضا مهاجرانی به فارسی برگردانده است. یوسف زیدان هم آثار پژوهشی دارد و هم آثار داستانی. عمده‌ی فعالیت او به عنوان محقق در رشته‌ی مطالعات اسلامی و عرب بود. خواندن نسخه‌های تاریخی و گرد آوردن این تحقیقات همچون آثاری درباره‌ی تاریخ طب عربی و تاریخ تصوف، فلسفه‌ی اسلام بخشی از کارهای این نویسنده است. در زمینه‌ی آثار داستانی نیز این نویسنده در سال 2009 جایزه‌ی بین‌المللی اثر داستانی عرب را که به بوکر عربی معروف است، برای رمان خود به نام «عزازیل» دریافت کرد.

کتاب بندیِ قلعۀ بیداد درواقع زندگی‌نامه‌ای داستانی است از سرگذشت شیخ‌الرئیس، بوعلی سینا، حکیم و طبیب و همه‌چیزدان ایرانی و مسلمان. تاکنون نویسندگان و مورخان بسیاری برای نوشتن زندگی این دانشمند قلم فرسوده‌اند و این اولین‌بار نیست که حیات او کاویده شده، در این اثر اما نویسنده تلاش کرده است تا از زاویه‌ای دیگر که همانا ادبیات داستانی است، بخش دیگری از زندگی او را تصویر کند.

کتاب براساس نسخه‌های به‌جامانده از زندگی‌نامه‌ی ابن‌سینا به قلم جوزجانی، شاگرد ایشان نوشته شده است و روزگاری را وصف می‌کند که شیخ‌الرئیس در قلعه‌ای در فردجان (منطقه‌ای در اراک) محبوس بوده. کتاب هفت بخش دارد و با روزهای آغازین ساکن شدن طبیب در قلعه شروع می‌شود. سپس شخصیت‌ها و گره‌ها و سیر و سلوک شیخ را در این محبس با نظری به وضعیت تاریخی و اجتماعی آن دوران شرح می‌دهد و البته از اضافه کردن عنصر خیال و قصه‌پردازی نیز غافل نبوده که به جذابیت این اثر اضافه کرده است.

بریده‌ای از کتاب:

«روزهای نخستی که مژده به گذری آرام و پرورده در آسودگی می‌داد، روزهایی نشسته در آرامش و سکون. ولی هنگام ظهر آن مژده چون پرنده‌ای کوچک، در اثر عربده‌هایی که خرچران از گلویش درمی‌آورد، از بام ایام ابن‌سینا پر کشید و رفت.»