کتاب جنگ چهره ی زنانه ندارد

معرفی کتاب جنگ چهره‌ی‌ زنانه ندارد
«جنگ چهره زنانه ندارد» نوشته سوتلانا آلکساندرونا اَلکسیویچ، روزنامه‌نگار و نویسنده بلاروسی و برنده نوبل ادبی ۲۰۱۵ است. این اثر که در چند سال اخیر به یکی از مشهورترین کتاب‌های جهان با موضوع جنگ، تبدیل شده است، در واقع بخش اولِ پنج‌گانه‌ی سوتلانا آلکساندرونا اَلکسیویچ با عنوان صداهایی از آرمان‌شهر محسوب می‌شود.

کتاب درباره جنگ جهانی دوم است. اما این‌بار زنان روسی آن را روایت می‌کنند. زنانی که تجربه حضور در آن جنگ را داشته‌اند. زاویه دیدی که تاکنون کمتر مورد توجه قرارگرفته است. آلکسوویچ در در لابه‌لای سطور این کتاب، صداها و ناله‌هایی را که تابه‌حال شنیده نشده بوده، به گوش خواننده می‌رساند و بعضی از زوایای پنهان جنگ را روشن می‌کند. جنگ و تخیل در یک ظرف نمی‌گنجند، جنگ میدان واقعیت است؛ نمی‌توان گوشه‌ای نشست و جنگ را تصور و تخیل کرد. بهترین شیوهٔ توصیف جنگ نقل‌قول کسانی است که در میدان حضور داشته‌اند:

«…لشکر نیروهای مردمی شکل گرفت و ما چندتا دختر رو هم برای خدمت توی گردان خدمات پزشکی گرفتن.

به عمه‌م زنگ زدم: دارم می‌رم جبهه.

صدای جدی عمه رو شنیدم که گفت: بدو بیا خونه ببینم. ناهارت سرد شد!

گوشی رو قطع کردم. البته بعدش دلم براش خیلی سوخت، خیلی. محاصرهٔ شهر شروع شد، محاصره وحشتناک لنین‌گراد، زمانی که نصف جمعیت شهر مُردن، اون تنها موند، تنهای تنها.»

نویسنده این کتاب از تجربیات روزنامه‌نگاری خویش بهره گرفته و شیوه مصاحبه و انتقال بی‌کم‌وکاست توصیفات شاهدان عینی را برای ارایه نگاه زنانه به جنگ برگزیده است.

چیزی که این اثر را از بسیاری آثار جنگی برجسته‌تر می‌کند، چندصدایی بودن آن است. در این کتاب حتی آشپز و رخت‌شوی ساده هم توانسته‌اند نظرشان را درباره جنگ بیان کنند. هرکس صدای خود را دارد و با آن سخن می‌گوید و این چندصدایی بودن، سطر به سطر کتاب را قابل باور می‌کند. این که می‌دانیم قهرمانان کتاب قدیس و ابرانسان نیستند بلکه مردم کوچه و بازارند، آنها شاعر و فیلسوف و سیاست‌مدار نیستند و ساده و رک حرف خود را می‌زنند و حرفشان به دل می‌نشیند و خوب درک می‌شود زیرا جنگ برای همه ملت‌های جهان موضوعی آشنا است.